Distancia
|
14,5 km
|
Dificultade
|
Moderada
|
Tempo
|
5:30 horas
|
Tipo de Roteiro
|
Circular
|
M.I.D.E.
|
1.2.2.3.
|
BTT
|
Non Apta
|
Inicio da ruta
|
N42 25.634 W006 32.444
|
Descarga Roteiro
|
|
Geocaching
|
|
FOTOS
|
O Bierzo é unha comarca verdadeiramente incrible, xa
había bastante tempo que queríamos visitar a zona e aproveitando unha fin de
semana organizamos esta pateada. A Tebaida Berciana é unha das rutas
sinalizadas máis coñecidas do Bierzo, e despois de percorrela podemos dicir que
é lóxico polo agradable que é para os sentidos, conxugando patrimonio o
histórico-artístico co natural; só podemos dicirvos que a coñezades e logo darédesnos
a razón.
A Tebaida Berciana xa era o nome que recibía a zona de Valdueza alá polo
S.X e a sua nomenclatura débese a multitude de pequenos templos cristiáns que
había na zona e que semellaban unha verdadeira Tebas. Este roteiro é de
carácter circular e polo tanto o sentido da mesma ou o punto de arranque é
indiferente. Nós o inicio situámolo na aldea de Peñalba de Santiago, unha
pequena xoia situada na parte alta do val do Oza. Peñalba é unha pequena aldea
de rúas empedradas e estreitas con pequenas casiñas de pedra á vista e grandes
balconadas de madeira, bastante concorrida polo día pero cando ao caer o sol
vólvese incluso máis encantadora na que practicamente non nos encontraremos a
ninguén a excepción de algún cadeliño.
Pero polo que é realmente coñecida Peñalba é pola súa
igrexa, unha das poucas xoias que conservamos do arte mozárabe; nesta zona a presenza
de eremitorios remóntase ao s VIII en tempos de San Fructuoso e San Valerio. O
bispo de máis sona que se ubicou nestas terras foi San Genadio, quen se
retiraría nos seus últimos anos nunha cova próxima, pero o inicio da
construcción de este templo débese a San Fortis, cuxa tumba podemos atopar ao
exterior na fachada norte da igrexa. A Igrexa de Santiago de Peñalba é Conxunto
Nacional Histórico-Artístico e en cruz latina levantase a base de esquisto
pouco traballado unha fermosa igrexa na que destaco o seu campanario exento, os
seus dous absides en consonancia á herexía donatista da época e as suas
múltiples influencias artísticas; por un lado as pagás coas súas referencias
astronómicas, a influencia árabe na súa cúpula galonada e a influencia
visigótica visible nos seus fantástico arcos de ferradura, sobresaíndo o da
portada meridional. Pero isto non é un blog de arte, senón unha entrada sobre
sendeirismo.
Pois esta fermosa igrexa é un lugar fantástico para
acender o GPS e iniciar a nosa pateada, como dixemos antes a ruta a circular e
é indiferente a dirección que tomemos, en este caso nós abandonamos a igrexa
entre as rúas e casiñas de Peñalba en dirección á estrada de acceso á aldea. O
sentido que tomamos é o que baixa ata a antiga ferrería. Abandonamos Peñalba de
Santiago por unha pequena estrada bastante cuberta por castiñeiros e carballos:
non é unha vía de demasiado tráfico pero debemos de ter precaución suficiente
sobre todo nas curvas xa que é a vía de acceso a este turístico pobo.
Aproximadamente en un quilómetros a tras pasar unha
pequena curva con forma de ferradura enganchamos un camiño ascendente que nos
introduce no monte, os primeiros metros pican algo para arriba pero en poucos
metros a tendencia xa volve a ser descendente. É un camiño de eses que se
adentran por bosques frondosos moi agradable para a vista e mais para o físico
en xornadas de calor, aproveitando a sombra de carballos e castiñeiros xunto
con sobreiras e aciñeiras, explosiva mestura de bosque atlántico con
mediterráneo. É un camiño tranquilo e sinxelo de percorrer no que o único que
rompe a tranquilidade é o piar dos paxariños, o ruído do próximo río Oza ou
algún que outro automóbil que sube cara Peñalba.
Cando levemos catro quilómetros de ruta o camiño deixa de estar cuberto por
árbores e permítenos ver o fermoso val do Oza así como as altas cimas dos
Montes Aquilanos, este treito que arranca agora presenta unhas cotas de
desnivel moi acusadas de forma descendente. Este camiño a verdade é que
tira bastante de xemelgos; un verdadeiro mirador con curvas de ferradura pero
con un camiño cheo de pedras que nos van achegando pouco a pouco a chamada
Herrería de Montes.
Ao chegar ao río entramos nunha planta potabilizadora
de auga para a cidade de Ponferrada, cruzamos o Oza por medio de unha pequena
pasarela e na outra ribeira teremos que buscar a saída, nós con un pouco de
torta non dábamos encontrado a forma de saír, e era bastante doada, abrir unha
pequena porta metálica e pasar de novo ata a estrada que sube a Peñalba. Parece
sinxelo pero si ninguén che di como saír parece que tal porta non é porta,
senón unha verxa. Fora da potabilizadora ascendemos uns metros pola estrada
para coller de novo un camiño ascendente a carón da antiga Herrería de Montes e
que nos conduce á aldea de Montes de Valdueza.
Este treito que arranca dende Herrería de Montes é
bastante esixente no seu primeiro quilómetro, a verdade é que é semellante ao
que baixamos antes do río e agora deberemos de subilo, un camiño moi limpo de
árbores que nos permiten gozar de todo o Val do Silencio, pero matador con algo
de calor como foi o noso caso. A subida e dura pero as vistas fantásticas e
dende a zona máis alta podemos ver o zigzagueante camiño que fixemos
quilómetros atrás na busca do río. A verdade é que non nos estabamos atopando
con moitas forzas cando nos atopamos coas expedición de un clube de montaña
asturiano que polo que rezaba nas suas camisetas azuis eran El Rebollín de
Asturias, os moi simpáticos preguntáronnos si quedaba moito para Herrería de
Montes e dixéronnos "Ufff aun os queda subir un colladito hasta
Peñalba" e claro, o medo no corpo, non quedaba moita tarde e xa estabamos
algo cansos.
Tampouco vos queremos enganar nin desanimar, esta
costiña que vai ata Montes de Valdueza é dura en un quilómetro, e nada que non
nos encontremos en outras rutas, o resto do camiño que vai ata a aldea pica
algo para arriba pero moi de forma bastante descansada. Chegamos a Montes de
Valdueza e atopámonos coas ruínas de un impoñente mosteiro. A razón de ser de
esta case abandona aldea de San Pedro de Montes como tamén se coñece é este
mosteiro; é certo que hai construcións anteriores como os restos de un castro
romano ou restos das canles de auga que ían ás minas das Médulas; pero este
mosteiro é un dos máis antigos do Bierzo, fundado por San Fructuoso no S.VIII
e esnaquizado por unha razia musulmana no S.VIII. Será a fins so S.IX
cando San Genadio o reconstrúe de novo momento no que Ordoño II, rei de Galicia
lle concede numerosos privilexios. O seu máximo apoxe como é lóxico prodúcese
na plena Idade Media para decaer no S.XIV debido ás tensións señoriais da
época. A ruína actual débese a situación orixinada tras a desamortización de
Mendizabal.
Queda atrás a case abandonada e fermosa Montes de Valdueza e entre as súas rúas
imos buscando un camiño de saída que nos dirixa ata un pequeno regato que
atravesaremos para volver a subir. Pasado este pequeno Arroio de Montes, entramos
en un pequeno souto formado por impresionantes caracochas abertas e con polas
cargadiñas de ourizos de castañas, iniciamos a subida pola zona do chamado
castro Rupiano, as pendentes nos primeiros metros volven a ser bastante
pronunciadas e segundo imos ascendendo a vexetación arbórea vai desaparecendo
para dar paso ás vistas ás cumes. Por esta zona pasamos por onde pasaba a
antiga canle que os romanos construíron para levar a auga ás Medulas. Persoalmente
creemos que este é o tramo máis fermoso da Tebaida Berciana, pero tamén o máis
duro. En cincocentos metros chegaremos a unha zona de falso chan ascendente
bastante máis descansado ata chegar a cruzar o arroio de Pico Tuerto no bosque
de Furnias.
Ao cruzar o Arroio de Pico Tuerto empezamos a
ascensión a Chano Collado, teito da ruta a uns 1300 metros de altitude, este
ascenso teremos que tomalo con calma e métenos de cheo en unha ruta de montaña,
carreiros estreitos e moi pronunciados que nos soben ata o alto de este
collado. Non temos por que terlle medo a este treito pero si que o hai que
tomar con calma. O Chano Collado é o escaparate da ruta, onde non só veremos o
Val do Silencio, senón que tamén e unha fermosa postal de Peñalba de Santiago
dende a altura.
Como sempre o tempo pasa rápido no monte e sempre nos
ven a noite enriba, esta vez o sol empezou a desaparecer detrás do horizonte e
quedaban aínda uns catro quilómetros de ruta; deixamos o Chano Collado a paso
lixeiro e o camiño cara o río Oza vaise facendo costa abaixo entre altas
xestas, ou arbustos semellantes, foi unha pena que non disfrutasemos máis de
este tramo no que pouco a pouco se podía observar como Peñalba se ía achegando
a nós, unha Peñalba na que xa brillaban as primeiras luces da noite. Pouco a
pouco e cos xemelgos algo cargados pola baixada imos deixando as xestas para
volver a meternos de novo na espesa fraga e cruzar por última vez o río Oza.
Cando chegamos ao Arroyo del Silencio con pouca luz e
cruzámolo, esta zona tamén e coñecida como o Val do Silencio, nome fermoso con
múltiples interpretacións; habitualmente dicíase que o seu nome derivaba dos
diversos eremitorios que había na época altomedieval, pero a súa orixe deriva
de unha lenda si cabe máis bonita, na cal San Genadio que non podía rezar
tranquilo en Peñalba polo murmullo das augas do río Oza, cambiou o seu curso
para poder rezar en Silencio. E en poucos metros atopámonos con unha derivación
que nos levaría a Cova de San Genadio, a cal nós non fomos por que a noite xa
estaba encima. O que sí fixemos foi equivocarnos de camiño e recorrer un tramo
de quilómetro e medio ata cruzar de novo o Oza. Posteriormente e mirando uns
mapas parece que por ese camiño tamén chegábamos a Peñalba de Santiago, pero
ante a dúbida retrocedemos ata o cruce do erro. Para que o teñades claro ese
cruce é o que tamén indica a derivación cara a Cova de San Genadio, así que xa
sabedes, torcer para arriba. Solucionado o erro so falta chegar en pouco tempo
a Peñalba de Santiago.
Como podedes ver nesta fotografía a chegada a igrexa
de Peñalba de Santiago fixémola de noite e puidemos contemplar unha Peñalba
diferente, case abandoada na que tan só facían acto de presenza algún canciño.
Pois xa sabedes animádevos a coñecer esta ruta e darédesnos a razón de que non
vos vai a defraudar, isos si, non fagades coma nos e preparádea con tempo para
que non vos colla a noite.
Ahhh e buscade o noso cache!!!